Archiwum
Przydatność paszowa lucerny i problemy z jej zakiszaniem
Józef Krzyżewski; Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Jastrzębcu
Rośliny z rodziny bobowatych (Papilionaceae), do których należy lucerna, były cenione już od starożytności. W wiekach średnich rycerze Imperium Rzymskiego szczególnie doceniali tę grupę roślin, ponieważ widzieli korzystny wpływ ich skarmiania na kondycję koni. Poglądy na temat wysokiej wartości pokarmowej lucerny nie uległy zmianom aż do dnia dzisiejszego. W ostatnich latach, lucerna, jako pasza objętościowa w żywieniu bydła, zdobywa coraz większą popularność. Ze względu na głęboki, silnie rozgałęziony system korzeniowy, sięgający nawet do głębokości 4 m, może pobierać wodę z głębszych warstw gleby, co ma istotne znaczenie ze względu na występowanie w ostatnich latach długotrwałych okresów suszy, trwających nieraz w okresie całego sezonu wegetacyjnego. Ważną zaletą jest zdolność wiązania azotu atmosferycznego dzięki bakteriom brodawkowym z rodzaju Rhizobium, żyjącym na korzeniach tej rośliny. Ta swoista symbioza pozwala uzyskać plon z 1 ha w 3-4 pokosach wynoszący 35-55 ton świeżej masy (8-10 ton suchej masy), w której znajduje się 1,5-2 ton białka. Wartość paszowa lucerny uzyskanej z 1 ha jest porównywalna z wartością pięciu ton poekstrakcyjnej śruty rzepakowej. Należy zaznaczyć, że białko zawarte w lucernie charakteryzuje się wysoką wartością biologiczną, ze względu na korzystny skład aminokwasowy. Charakterystyczną cechą tego białka jest wysoka podatność na procesy dezaminacyjne w żwaczu, w wyniku których uwalniany jest amoniak, a pozostałe kwasy tłuszczowe po odłączeniu od nich grupy aminowej mają tylko wartość energetyczną. Stąd bardzo ważnym zagadnieniem jest umiejętne wkomponowanie lucerny do dawek pokarmowych, zawierających w innych komponentach paszowych odpowiednią ilość cukrów łatwo przyswajalnych przez bakterie żwacza, które uwolniony amoniak wbudowują w białko własnego ciała. Białko bakterii żwaczowych i pierwotniaków żyjących w żwaczu, ze względu na korzystny skład aminokwasowy, charakteryzuje się stosunkowo dobrą wartością biologiczną, a jego ilość decyduje o puli całkowitej białka, dochodzącej do jelita cienkiego, które wraz z nierozłożonym białkiem paszy decyduje o ilości produkowanego mleka przez krowę. Jeżeli warunek ten nie będzie spełniony, wówczas białko lucerny w dużym stopniu będzie stracone, a powstający amoniak w nadmiernej koncentracji, którego wątroba nie będzie zdolna przetworzyć na neutralny dla organizmu mocznik, będzie wywierał trujący wpływ na organizm żywionych zwierząt.
