Archiwum
Pasze rzepakowe – śruta oraz makuch w żywieniu bydła
Józef Krzyżewski; Instytut Genetyku i Hodowli Bydła Polskiej Akademii Nauk w Jastrzębcu
Rzepak jako roślina uprawna w Polsce pojawił się około XVI wieku. Prawdopodobnie został wytworzony w wyniku przekrzyżowania się kapusty z rzepikiem. Pierwsze dane statystyczne, dokumentujące uprawę rzepaku, pochodzą z 1811 roku. W końcu lat trzydziestych ubiegłego wieku, dzięki poprawie koniunktury, nastąpił wyraźny wzrost zainteresowania uprawą rzepaku. Nasiona odmian rzepaku uprawianych wcześniej, obok pewnych zalet, charakteryzowały się niekorzystnym składem chemicznym, uwarunkowanym wysoką zawartością substancji anty żywieniowych, głównie glukozynolanów i kwasu erukowego. Glukozynolany nie wykazują wprawdzie szkodliwego działania na organizm zwierząt i człowieka, ale zawarty w nasionach enzym myrozynaza przekształca je w silnie aktywne tiocyjaniany i izotiocyjaniany, stanowiące główną linię obrony tej rośliny przed szkodnikami. Substancje te powodują poważne zaburzenia metabolizmu w organizmach zwierząt, żywionych takimi nasionami. U ssaków prowadzą do obniżenia aktywności tarczycy, co przejawia się w zahamowaniu wzrostu i rozwoju organizmu. Stopień szkodliwości tych substancji zależy od wielkości ich dobowego pobrania przez zwierzę. Wymienione substancje w małych dawkach są uważane za składniki prozdrowotne o udowodnionym działaniu antynowotworowym, podobnie jak alkilorezorcynole, występujące w ziarnie żyta. Z kolei kwas erukowy jest kwasem tłuszczowym, należącym do rodziny omega-9, który w procesie przetwórczym w większej części przechodzi do pozyskiwanego oleju. Jego szkodliwe działanie na organizm zwierzęcy polega na zwiększeniu tendencji do otłuszczania narządów wewnętrznych, eliminacji wolnych rodników, które zapobiegają występowaniu szkodliwego dla organizmu stresu oksydacyjnego, a w dłuższym okresie czasu prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego. Dla zwierząt intensywnie żywionych, szczególnie niebezpieczne są dwa pierwsze zjawiska. To ostatnie negatywne działanie odnosi się do ludzi. W przeciwieństwie do nasion soi, główną metodą ograniczenia potencjału anty żywieniowego nasion rzepaku, jest praca hodowlana, zmierzająca do uzyskania odmian, w nasionach których substancje antyżywieniowe zostaną całkowicie wyeliminowane bądź ich zawartość zostanie ograniczona do nieszkodliwego minimum.
Pozostało 90% tekstu
Artykuł został opublikowany w Hodowcy Bydła 3/2022. Kup to e-wydanie (12,00 zł) TUTAJ.
Czas realizacji zamówienia: do 2 dni roboczych
