Artykuły

Jakub Fuks

Hodowla przemysłowa drobiu na dużą skalę wiąże się z negatywnym oddziaływaniem na środowisko oraz emitowaniem do środowiska znacznych ilości substancji i odpadów, które mogą przyczynić się do pogorszenia lokalnych warunków środowiskowych, a także zdrowotno-sanitarnych. Niniejszy artykuł przedstawi jak eksploatować fermę w zrównoważony dla środowiska sposób oraz zgodnie z obowiązującymi wymaganiami prawnymi.

ZOBACZ TAKŻE


Drobiarstwo niekonwencjonalnie

Wymagane decyzje i pozwolenia

Prowadzący fermę drobiu jest zobowiązany uzyskać szereg decyzji i pozwoleń lub zgłoszeń w zależności od maksymalnej ilości obsady zwierząt (drobiu) nie tylko na etapie eksploatacji, ale już na etapie planowania i budowy inwestycji. Duże fermy, które są ogromnymi inwestycjami oraz źródłem uciążliwości dla sąsiednich terenów, powinny być zlokalizowane w odpowiednim i przemyślanym miejscu. Budując nową fermę, przed uzyskaniem pozwolenia na budowę inwestycji bardzo ważnym dokumentem jest Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) lub jeżeli nie został opracowany MPZP – decyzja o Warunkach Zabudowy i Zagospodarowaniu Terenu, który jednoznacznie powinien wykluczać lokalizację fermy przemysłowej w zbyt bliskim sąsiedztwie budynków mieszkalnych, zbiorników wodnych oraz obszarów cennych przyrodniczo. Jednym z najważniejszych dokumentów na etapie koncepcyjnym jest przeprowadzenie procedury OOŚ (oceny oddziaływania na środowisko) i uzyskania Decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (Zob. art. o OOŚ).

Natomiast przygotowując projekt budowlany bezwzględnie należy uwzględnić takie wymagania dotyczące ochrony środowiska, jak wykonanie urządzeń do podczyszczania wód opadowych i roztopowych odprowadzanych z terenu fermy lub wprowadzanych substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego pochodzących ze ścieków przemysłowych (technologicznych) do kanalizacji należącej do innego podmiotu oraz odprowadzanie wód z czyszczenia kurników do szczelnych zbiorników (szamb). Trzeba również uwzględnić maksymalną liczbę stanowisk dla danego gatunku drobiu zgodnie z przepisami, a także uwzględnić obsadzenie terenu przy granicy działki wysoką zielenią izolacyjną oraz wymogi sanitarno-zdrowotne, zachowanie dopuszczalnych norm poziomów hałasu i emisji zanieczyszczeń (pył, amoniak, siarkowodór, itd.), które nie mogą przekraczać dopuszczalnych norm poza granicę działki objętej inwestycją. Należy też pamiętać o oszacowaniu obecnej oraz przyszłej uciążliwości zapachowej, a także spełnieniu odpowiednich wymogów przeciwpożarowych budynków.

Co więcej warunki hodowli zwierząt muszą wypełniać liczne wymogi unijne i krajowe dotyczące dobrostanu zwierząt, np. Ustawa o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r., która normuje zasady postępowania ze zwierzętami hodowlanymi, np. martwe ptaki należy przechowywać w chłodzącym pomieszczeniu do czasu odbioru przez uprawnioną firmę, itd. Kontrolę przestrzegania tych przepisów sprawuje Inspekcja Weterynaryjna.

Eksploatacja fermy

Na etapie eksploatacji fermy drobiu prowadzący taką instalację jest zobowiązany w zależności od maksymalnej obsady, posiadać takie decyzje, pozwolenia jak :

• Pozwolenie zintegrowane (PZ) na eksploatację fermy ( 201Ustawy z dnia27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska i Rozp. MŚ z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości – Dz. U. Nr 122/2002 r., poz. 1055) – w przypadku chowu lub hodowli drobiu o ilości stanowisk większej niż 40 000 (tylko przy kwalifikacji do PZ uwzględnia się ilość stanowisk dla zwierząt, przy kwalifikacji do pozwolenia czy zgłoszenia ze względu na emisję substancji do powietrza stosuje się duże jednostki przeliczeniowe inwentarza - DJP), (Zobacz artykuł o PZ)
• Pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza ( 181 POŚ i Rozp. MŚ z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia - Dz. U. Nr 130/2010 r., poz. 881) – w przypadku co najmniej 210 DJP pod warunkiem, że nie jest wymagane pozwolenie zintegrowane (UWAGA: dla kur nigdy nie jest wymagane pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, ponieważ albo wymagane jest pozwolenie zintegrowane – w przypadku powyżej 40 000 sztuk, co stanowi > 160 DJP; albo wymagane jest zgłoszenie – przedział od 10 000 do 40 000 sztuk, czyli 40-160 DJP; albo nie jest wymagane ani pozwolenie ani zgłoszenie w przypadku poniżej 10 000 sztuk, czyli < 40 DJP),
• Zgłoszenie instalacji w związku z wprowadzaniem substancji do powietrza ( 152 POŚ i Rozp. MŚ z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia - Dz. U. Nr 130/2010 r., poz. 881, oraz Rozp. MŚ z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia – Dz. U. Nr 130/2010 r., poz. 880) – w przypadku fermy w obszarze zabudowanym wymagane jest zgłoszenie dla co najmniej 40 DJP (próg 60 DJP dla chowu lub hodowli z dala od terenów chronionych i zurbanizowanych) ale poniżej 210 DJP (czyli np. dla kur przy co najmniej 40 DJP / 0,004 DJP/szt. = 10 000 szt. ale do najwyżej 40 000 szt., a dla indyków przy co najmniej 40 DJP / 0,024 DJP/szt. = 1667 szt. ale poniżej 8750 szt.),
• Pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód ( 122 Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne) np. na pobór oraz odprowadzanie wód powierzchniowych lub podziemnych, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, rolnicze wykorzystanie ścieków, wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych należących do innych podmiotów ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego itp.
• Pozwolenie na wytwarzanie odpadów – zgodnie z Ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, od 23.01.2013 r. wymagane jest pozwolenie jedynie dla odpadów wytwarzanych w związku z eksploatacją instalacji w przypadku wytwarzania odpadów:
  • o masie powyżej 1 Mg rocznie – w przypadku odpadów niebezpiecznych lub
  • o masie powyżej 5000 Mg rocznie – w przypadku odpadów innych niż niebezpieczne.
• Sprawozdania i opłaty za korzystanie ze środowiska należy przekazać do Marszałka Województwa (od 1.01.2013 r. nastąpiła zmiana w systemu naliczania opłat z półrocznego na roczny i obecnie należy przesłać wykaz i opłaty w terminie do dnia 31 marca, pamiętając o zwolnieniu z wnoszenia opłat rocznych za dany rodzaj korzystania ze środowiska, gdy ich wysokość nie przekroczy 800 zł):
  • za emisję substancji do powietrza (ilość stanowisk drobiu, zużyte paliwo w maszynach i samochodach, emisja z kotłowni, itp.),
  • pobór wody (ze studni albo z rzeki),
  • wprowadzanie ścieków (do wód albo do ziemi).
  Należy pamiętać, że osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami mają obowiązek opłatowy tylko w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia zgodnie z art. 284 ust. 2 POŚ, (Zob. art. o ewidencji i sprawozdawczości)
• Plan Nawozowy – zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu właściciel dużych ferm (powyżej 40 000 stanowisk dla drobiu) ma obowiązek opracowania planów nawożenia zgodnie z prawem wodnym i zasadami dobrej praktyki rolniczej, który jest opiniowany przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą.

Rozbudowa fermy

Dużo kłopotów stwarza hodowcom aspekt rozbudowy fermy pod kątem prawidłowego wywiązania się z zobowiązań administracyjno-prawnych. Jest to uwarunkowane wieloma czynnikami, takimi jak przede wszystkim skala przedsięwzięcia oraz lokalizacja i sąsiedztwo z terenem inwestycji. Posłużę się przykładem, aby przedstawić jeden z najczęstszych dylematów przedsiębiorców. Hodowca mający jeden kurnik o maksymalnej obsadzie 80 DJP w obszarze zabudowanym planuje rozbudować ten kurnik o 30 DJP. Czy w takiej sytuacji rozbudowa kurnika kwalifikuje przedsięwzięcie do mogących potencjalnie oddziaływać na środowisko i czy należy uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach?

Odpowiedzi należy szukać w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W § 2 ust. 1 określa przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, dla których uzyskanie decyzji środowiskowej jest obligatoryjne. Należy do nich m.in.: chów lub hodowla zwierząt w liczbie nie mniejszej niż 210 DJP.  Natomiast § 3 ust. 1 określa przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, do których należy m.in.: chów lub hodowla zwierząt, w liczbie nie mniejszej niż 60 DJP lub 40 DJP (nie mniej niż 100 m od terenów mieszkaniowych, innych zabudowanych, zurbanizowanych niezabudowanych, rekreacyjno-wypoczynkowych oraz objętych formami ochrony przyrody).

Do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się również zgodnie z § 3 ust. 2 : 

1. przedsięwzięcia polegające na rozbudowie, przebudowie lub montażu realizowanego lub zrealizowanego przedsięwzięcia wymienionego w § 2 ust. 1 (chów lub hodowla powyżej 210 DJP) i niespełniające kryteriów, o których mowa w § 2 ust. 2 pkt. 1 (osiągnięcie progu 210 DJP w wyniku rozbudowy, przebudowy lub montażu).
2. polegające na rozbudowie, przebudowie lub montażu realizowanego lub zrealizowanego przedsięwzięcia wymienionego w ust. 1, z wyłączeniem przypadków, w których ulegająca zmianie lub powstająca w wyniku rozbudowy, przebudowy lub montażu część realizowanego lub zrealizowanego przedsięwzięcia nie osiąga progów określonych w ust. 1, o ile progi te zostały określone;
3. nieosiągające progów określonych w ust. 1, jeżeli po zsumowaniu parametrów charakteryzujących przedsięwzięcie z parametrami planowanego, realizowanego lub zrealizowanego przedsięwzięcia tego samego rodzaju znajdującego się na terenie jednego zakładu lub obiektu osiągną progi określone w ust. 1.

Na podstawie powyższych zapisów z Rozporządzenia w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko można stwierdzić, że istniejący kurnik o 80 DJP na podstawie § 3 ust. 1 pkt. 103 lit a kwalifikuje się do przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, bo przekracza próg 40 DJP dla terenów zabudowanych. Rozbudowa takiego kurnika byłaby kwalifikowana na podstawie § 3 ust. 2 pkt. 2 do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, gdyby nowa część kurnika była dla obsady drobiu co najmniej 40 DJP.

Wobec czego rozbudowa, w obszarze zabudowanym, kurnika o możliwej obsadzie 80 DJP o dodatkowe 30 DJP w przedstawionym przykładzie nie kwalifikuje się do przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, co nie wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na realizację przedsięwzięcia.

Budowa i eksploatacja fermy przemysłowej drobiu w zgodzie ze środowiskiem naturalnym oraz obowiązującymi regulacjami prawnymi niejednokrotnie jest bardzo trudnym i pracochłonnym przedsięwzięciem dla hodowców. Wobec czego jednym z najkorzystniejszych i najwygodniejszych rozwiązań dla przedsiębiorców jest powierzenie uzyskania wszystkich wymaganych decyzji i pozwoleń administracyjnych oraz prowadzenie bieżącej obsługi środowiskowej wyspecjalizowanym firmom, które pomagają optymalizować ryzyko niezgodności proceduralnych oraz minimalizować ryzyko poniesienia dotkliwych kar za niewywiązywanie się z licznych obowiązków nałożonych na przedsiębiorców i hodowców.

Podstawa prawna

1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko – Dz. U. z 2013  nr 0 poz. 817
   
2. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko- Dz. U. 2008 nr 1992 poz. 1227 ze zm.
3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (POŚ) - Dz. U. 2008 nr 25, poz. 150, ze zm.
4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości – Dz. U. Nr 122/2002 r., poz. 1055
5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia - Dz. U. Nr 130/2010 r., poz. 881
6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia – Dz. U. Nr 130/2010 r., poz. 880
7. Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich – Dz. U. 2007 nr 133, poz. 921, ze zm.
8. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach – Dz. U. 2013 poz. 21
9. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne – Dz. U. z 2012 r. nr 0, poz. 145
10. Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu – Dz. U. 2007 nr 147, poz.1033
11. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt – Dz. U. 2013 nr 0, poz. 856

Ten artykuł pochodzi z magazynu Indyk Polski 3/2014

Kup prenumeratę