Kury w chowie przydomowym są utrzymywane z reguły w jednym z dwóch celów: jako ptaki ozdobne lub by pozyskać od nich jaja. Choć z pozoru chów ptaków ozdobnych wydawałby się trudniejszy, to utrzymywanie kur niosek też może wymagać od hodowcy wiele starań. Nie tylko trzeba odpowiednio dopilnować diety i warunków w kurniku, gdzie przebywają kury niosące się, ale należy właściwie zadbać o młode ptaki, które dopiero są przygotowywane do nieśności. W tym artykule zostaną omówione podstawowe zasady użytkowania nieśnego kur w chowie przydomowym.
Zapewne niejeden właściciel domu z ogródkiem, mieszkający na wsi, w pewnym momencie swojego życia myślał o posiadaniu na swojej posesji kur. Widok kilku ptaków, które krążyłyby po podwórku, ładnie wyglądając, z pewnością przemawia do wyobraźni wielu osób. Jeszcze bardziej interesująca jest perspektywa możliwości uzyskania od nich jaj. W dobie, w której w sklepach dostępne są „jaja wiejskie”, a trendy ekologiczne są bardzo popularne, posiadanie kur niosek brzmi bardzo atrakcyjnie. W teorii realizacja takiego pomysłu nie wydaje się być niczym trudnym. Zakup kilku ptaków, postawienie kurnika i już – wystarczy kilka kroków za próg i mamy świeże jaja. Łatwość całego przedsięwzięcia jest jednak tylko pozorna, ponieważ przydomowy chów kur potrafi być wymagający. Choć nie jest to hodowla towarowa, która narzuca inwestycję dużych nakładów finansowych i niezwykłą ostrożność przy podejmowaniu decyzji odnośnie ptaków, utrzymywanie kur w hodowli amatorskiej też potrafi być wyzwaniem. Jeśli do tego właściciel drobiu chce uzyskać konkretne cele – na przykład wychować ptaki, które będą dobrze się niosły – zwiększa się wysiłek, który trzeba włożyć w odchów. Oczywiście nie jest to nic niemożliwego – kierując się dobrostanem ptaków, a także podejmując odpowiednie decyzje podczas ich chowu, można uzyskać bardzo dobre kury nioski, które będą żyły długo i przynosiły korzyść w postaci dużej ilości jaj.
W tym artykule zostaną przedstawione zasady użytkowania nieśnego kur w chowie przydomowym. Omówione zostaną takie kwestie, jak podjęcie wyboru odnośnie kur przeznaczonych na nioski, a także żywienie i wychów kur, które w przyszłości będą miały się nieść.
Rasowe ptaki ozdobne, u których liczy się przede wszystkim wygląd, będą rozwijać się wolniej i rozpoczną nieśność później, niż mieszańce towarowe nastawione na produkcyjność.
Wybór kur na nioski
Należy pamiętać, że nie każda kura zacznie nieść się dokładnie w tym samym momencie życia. Rasowe ptaki ozdobne, u których liczy się przede wszystkim wygląd, będą rozwijać się wolniej i rozpoczną nieśność później, niż mieszańce towarowe nastawione na produkcyjność. Jeśli pragnie się chować kury przy domu jako źródło jaj, lepiej zakupić kury przystosowane genetycznie do znoszenia dużej ich liczby. W internecie często można znaleźć ogłoszenia sprzedaży kur niosek z ferm towarowych. Ptaki takie są już z reguły po szczycie swojej nieśności i nie niosą już tak dużej ilości jaj, jak wcześniej, ale powinny sprostać zapotrzebowaniu hodowców prowadzących chów przydomowy. Ich koszt jest z reguły niezbyt wysoki, dlatego też jest to dobre rozwiązanie dla osób, które pragną posiadać drób, a nie chcą mierzyć się z kwestiami odchowu kurcząt. Ptaki ozdobne oczywiście również będą znosić jaja, jednak ich liczba będzie mniejsza, choć wciąż powinna zaspokoić zapotrzebowanie gospodarstwa domowego.
Do chowu przydomowego nadają się nioski z chowu ściółkowego i wolnowybiegowego, ewentualnie zielononóżki i leghorny, jeżeli nie zostaną zamknięte w kurniku i będą miały wybieg. Nioski z systemu klatkowego nie nadają się z kolei do takiego utrzymywania.
Podczas rozwoju młodych kur należy je pilnie obserwować. Zwierzęta z wadami genetycznymi lub chorowite powinny być wykluczone z dalszego chowu. Nie tylko nie nadają się one do hodowli, ale też mogą mieć poważne problemy zdrowotne w okresie nieśności. Wszystkie ptaki, które nie rokują, lepiej z wyprzedzeniem wycofać ze stada.
NOWOŚĆ!
Żywienie przyszłych niosek
Przygotowanie kur na nioski powinno się zacząć już od wczesnych etapów ich życia. Kurczęta powinny być dobrze żywione. Pasze należy przygotować tak, by pokrywały ich zapotrzebowanie na wszystkie składniki pokarmowe. Najlepiej zakupić w tym celu gotowe pasze, najpierw tzw. startery, a gdy ptaki podrosną, growery, by przyszłe nioski prawidłowo się odżywiały i rozwijały.
Aminokwasy egzogenne
Gdy kury zbliżają się do wieku, w którym mogą zacząć się nieść, należy ponownie wybrać dla nich odpowiednią paszę. Mieszanki przednieśne, którymi powinny być żywione przyszłe nioski, zawierają około 17% białka. W ich składzie muszą znaleźć się aminokwasy egzogenne, czyli te, których organizm kur nie jest w stanie sam wytworzyć. Będą to na przykład lizyna, metionina, tryptofan, treonina, cystyna czy leucyna.
Uwaga na tłuszcz
Mieszanki paszowe przygotowujące kury do wejścia w nieśność nie powinny mieć też zbyt dużych ilości tłuszczu. Zbyt wysoka jego zawartość może doprowadzić do nadmiernego otłuszczenia niosek, co odbije się negatywnie na ich stanie zdrowia i utrudni im funkcjonowanie. Szczególnie niebezpieczne, a nawet potencjalnie śmiertelne, jest doprowadzenie do degeneracji tłuszczowej wątroby. Ponadto pasze z dużą ilością tłuszczu łatwo jełczeją i psują się, co może doprowadzić do zatruć i odwlec w czasie wejście w nieśność.
Wapń
Bardzo istotne jest też, żeby w paszy dla niosek była wysoka zawartość wapnia. Jest on potrzebny w ilościach prawie dwukrotnie większych, niż na początku rozwoju kurcząt. Dzięki odpowiednio wysokiej zawartości wapnia w mieszance paszowej nioski będą mogły nieść się bez konsekwencji w postaci osłabienia kości czy innych negatywnych skutków niedoboru wapnia. Jednakże nie należy również przesadzać – zbyt duża ilość wapnia w diecie ptaków, szczególnie zbyt młodych, może doprowadzić do uszkodzeń układu moczowego, szczególnie nerek. Istotne jest, by również poziom fosforu był właściwie dopasowany do zapotrzebowania ptaków. Odpowiednia proporcja pomiędzy zawartością wapnia i fosforu w paszy zagwarantuje brak problemów z kośćcem u niosek i obniży ryzyko chorób takich jak osteoporoza.
Witaminy
Także poziom witamin powinien pokrywać zapotrzebowanie ptaków. Szczególnie należy zwrócić uwagę na witaminę D – jest ona istotnym elementem metabolizmu wapnia w organizmie. Jednocześnie jest też witaminą rozpuszczalną w tłuszczach i można doprowadzić do jej przedawkowania, dlatego dobranie jej odpowiedniego poziomu należy potraktować ze szczególną uwagą. Warto pamiętać, że, jeśli dotychczas stosowało się kokcydiostatyki, należy je odstawić przed wprowadzeniem ptaków w nieśność.
Materiały paszowe
Jeśli hodowca zdecyduje się sam przygotowywać mieszanki paszowe dla kur wchodzących w nieśność, powinien zwrócić uwagę nie tylko na to, żeby pokrywała ona zapotrzebowanie kur na składniki odżywcze, ale żeby zastosowane materiały paszowe nie wpływały negatywnie na ptaki. Niektóre zboża czy rośliny mają w swoim składzie substancje, które ograniczają przyswajalność składników odżywczych albo wręcz szkodzą nioskom. Inne z kolei mają wybrakowany skład, w związku z czym pasza musi być uzupełniona o wybrane suplementy. Pszenica, którą uznaje się za dobre zboże w żywieniu niosek, nie zawiera w swoim składzie karotenoidów. W związku z tym należy je uzupełnić w inny sposób, szczególnie, jeśli hodowcy zależy na dobrze wybarwionych żółtkach jaj. Kukurydza pozwoli uzyskać lepszy kolor żółtek, jednak nie można jej podawać jako jedynego zboża w paszy, bo jest stosunkowo uboga w białko. Inne materiały paszowe o wysokiej zawartości karotenoidów to np. różne zielonki, a także susze z trawy czy lucerny. Stosowanie rzepaku w diecie niosek, które składają jaja o brązowej skorupie, może z kolei spowodować, że będą miały one charakterystyczny, nieprzyjemny zapach „rybny”. Powstaje on w wyniku problemu z rozkładaniem w organizmie kur sinapiny, czyli związku chemicznego zawartego w rzepaku. Stosowanie mączki rybnej także negatywnie wpływa na walory zapachowe jaj. Nasiona roślin strączkowych, na przykład groch, bobik czy łubin, mają w swoim składzie substancje antyodżywcze, takie jak wicyna i konwicyna, które negatywnie wpływają na nieśność i masę jaj. Nasiona lnu z kolei zawierają lignany, które przez swoją budowę, podobną do estrogenów, obniżają płodność kur.
Utrzymywanie przyszłych kur niosek
Kurczęta, które w przyszłości będą nioskami, powinny mieć swobodny dostęp do wybiegów, co zapewni im na naukę samodzielności, a także wzmocnienie odporności i poprawę kondycji. Umożliwienie kurom aktywności fizycznej pozwoli także uniknąć zatuczenia. Zagwarantuje też ptakom zajęcie i pozwoli uniknąć sytuacji, w których będą się one wzajemnie dziobać.
Przed rozpoczęciem nieśności należy odpowiednio zorganizować pomieszczenia dla kur niosek. Należy w nich przede wszystkim zachować wysoki poziom higieny. Ważne jest częste sprzątanie, dobra wentylacja, a także zapewnienie ptakom czystej ściółki, w której ptaki będą mogły grzebać.
Istotna jest również kwestia występowania pasożytów w kurniku. W trakcie nieśności są one jeszcze bardziej niepożądane, niż zwykle. Szczególnie ptaszyniec kurzy (Dermanyssus gallinae) potrafi poważnie zaszkodzić kurom podczas nieśności. Gdy nioski siedzą w gniazdach, stanowią łatwy cel dla tych żywiących się krwią roztoczy. Przy dużych inwazjach ptaki mogą zostać poważnie osłabione przez utratę krwi, a w skrajnych przypadkach mogą nawet paść. Przygotowując pomieszczenia dla niosek trzeba koniecznie wziąć pod uwagę tę kwestię.
Gniazdo
Gniazda są kolejnym bardzo ważnym aspektem. Powinna zostać przygotowana ich właściwa liczba, powinny one być także dobrze wyścielone. Należy je też umieścić w odpowiednim miejscu, tak żeby kury w nich siedzące nie były narażone na przeciągi i miały zapewniony spokój i ciszę. Warto postawić je w pomieszczeniu, gdzie mieszkają przyszłe nioski, jeszcze przed rozpoczęciem nieśności, by kury zdążyły się do nich przyzwyczaić.
Oświetlenie
W miesiącach zimowych warto również zawczasu przemyśleć kwestię doświetlania niosek. By utrzymać nieśność w miesiącach, gdy słońce szybciej zachodzi, trzeba zapewnić kurom sztuczne oświetlenie. „Dzień świetlny” powinien trwać ok. szesnastu godzin, by utrzymać nieśność na prawidłowym poziomie.
Zarówno zrównoważona dieta, jak i zapewnienie ptakom zajęcia, nie jest istotne jedynie z punktu widzenia dobrostanu. Dobre warunki utrzymywania kur pozwolą uniknąć przypadków, w których kury będą rozdziobywać jaja. Jest to poważny problem, który może wystąpić podczas nieśności. Powoduje to nie tylko poważne straty ekonomiczne lub hodowlane, ale także przyczynia się do utrudnienia utrzymania higieny w gniazdach, z czego mogą wyniknąć zakażenia. Z reguły rozdziobywanie jaj ma miejsce w przypadkach, gdy u niosek występują niedobory żywieniowe, ewentualnie kury są znudzone i szukają zajęcia. Zdarzają się też przypadki, gdy kury rozdziobują jaja bez wyraźnej przyczyny. Należy wtedy jak najszybciej oddzielić je od pozostałych, by nie przyniosły większych szkód.
ZOBACZ TAKŻE
Drobiarstwo niekonwencjonalnie
Dbanie o kury niosące się
Dobrze przygotowane kury nie powinny mieć żadnych problemów podczas okresu nieśności. Energia i starania, które zostały włożone w przygotowanie dla nich pomieszczeń i ich wyposażenia, a także właściwe żywienie, zaowocują zdrowymi nioskami, które będą niosły dobrej jakości jaja. Należy pilnować, by kury dalej otrzymywały dobrej jakości pasze, które pokryją nie tylko ich zapotrzebowanie bytowe, ale pozwolą na produkcję znacznej ilości jaj. Ponadto kurom niosącym warto zapewnić w dalszym ciągu dostęp do wybiegów, by pozostały w kondycji. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że kury, które bez powodu niosą się poza gniazdami, mogą zacząć składać jaja w upatrzonych przez siebie kątach wybiegu. Jest to zachowanie, które trudno wyplenić. W takiej sytuacji najlepiej po prostu spokojnie obserwować nioskę, by móc stwierdzić, gdzie się niesie i zebrać jej jaja. Bardzo istotną rzeczą jest też utrzymanie porządku w kurniku. Gniazda powinny być czyste, by siedzące na nich kury nie składały jaj we własnych odchodach. Warto regularnie zmieniać w nich wyściółkę, by utrzymać wysoki poziom higieny. Należy zbierać zniesione jaja regularnie, by ptaki nie miały możliwości ich wysiadywania i kwoczenia – w przypadku chęci pozyskiwania jaj konsumpcyjnych jest to zachowanie wysoce niepożądane.
Podsumowanie
Uzyskanie dobrych niosek często wymaga pracy już od momentu wylęgnięcia się piskląt. Prawidłowe żywienie, odpowiednie warunki chowu, a także utrzymywanie ptaków we właściwej kondycji jest niezwykle ważne, by osiągnąć dobre wyniki. Jeśli jednak hodowca włoży wysiłek już od samego początku i odpowiednio zadba o kury, uzyska zdrowe ptaki, które będą się długo niosły.
