Beata Sinkiewicz
14 stycznia Główny Inspektorat Weterynarii poinformował oficjalnie o stwierdzeniu ogniska pryszczycy w Niemczech. Gospodarstwo, w którym wystąpiła choroba, znajduje się w Brandenburgii, około 70 km od granicy Polski. Znajdujące się w tym gospodarstwie bydło (14 sztuk gatunku bawół domowy) zostało uśmiercone. Uśmiercono także wszystkie zwierzęta z gatunków wrażliwych w strefie o promieniu 1 km od gospodarstwa i wyznaczono dwie strefy: zapowietrzoną (3 km) i zagrożoną (10 km).
Do 6 marca 2025 r. potwierdzono kolejne ognisko pryszczycy na Węgrzech, na farmie bydła liczącej 1400 sztuk.
Pryszczyca jest zakaźną i zaraźliwą chorobą zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Na zakażenie najbardziej wrażliwe jest bydło, następnie świnie, owce i kozy. Chorobę wywołuje wirus z rodzaju Aphtovirus należący do rodziny Picornaviridae.
Fot. 1. Jednym z objawów choroby są pęcherze wypełnione płynem występujące m.in. na strzykach
Choroba i jej przyczyny
Drogi zakażenia
Zakażone i chore na pryszczycę zwierzęta wydalają wirus z wydychanym powietrzem, wydzielinami oraz wydalinami. Największa koncentracja wirusa znajduje się w płynie surowiczym i nabłonku pojawiających się pęcherzy. Wirus wydalany jest przez zakażone zwierzę na ok. 4 dni przed wystąpieniem u niego objawów chorobowych.
Objawy choroby
- pęcherze wypełnione płynem na skórze i błonach śluzowych w jamie ustnej, na racicach, na strzykach
- kulawizna,
- intensywny ślinotok,
- gorączka,
- apatia, osowiałość
- u bydła mlecznego znaczący spadek produkcji mleka.
Choroba w stadzie może występować w postaci klasycznej z pęcherzami, gorączką i kulawizną lub w postaci łagodnej ze słabo wyrażonymi objawami klinicznymi.
Fot. 2. Należy zwrócić uwagę na intensywny ślinotok
Przebieg choroby
Pryszczyca przebiega gwałtownie. Zakażenie rozprzestrzenia się bardzo szybko, a w ciągu 24-48 godzin w stadzie mogą chorować wszystkie zwierzęta. Padnięcia dotyczą przede wszystkich młodych zwierząt.
Leczenie
Zakażonych zwierząt nie można leczyć, więc jeśli choroba zostanie potwierdzona choćby u jednego zwierzęcia w gospodarstwie, należy wyeliminować wszystkie zwierzęta kopytne (m.in. trzoda chlewna, owce, kozy).
Postępowanie w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby
W przypadku wystąpienia objawów takich jak poronienia, krosty, pęcherze, nadżerki lub wybroczyny na skórze i błonach śluzowych, ślinotok, kulawizny, zwiększona śmiertelność:
- należy niezwłocznie zawiadomić powiatowego lekarza weterynarii, który podejmuje odpowiednie działania mające potwierdzić lub wykluczyć chorobę,
- udzielać Inspekcji Weterynaryjnej wszelkich wyjaśnień, które mogą mieć znaczenie dla wykrycia choroby i źródeł zakażenia oraz zapobiegania jej rozprzestrzenianiu,
- pozostawić zwierzęta w miejscu ich przebywania,
- uniemożliwić osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta podejrzane o zakażenie,
- wstrzymać się od wywożenia produktów pochodzenia zwierzęcego, zwłok zwierzęcych, pasz, wody, ściółki, nawozów naturalnych.
Zwalczenie choroby w stadzie odbywa się poprzez zabicie zwierząt w ognisku choroby i utylizację ich zwłok, a za zwierzęta zabite przysługuje odszkodowanie z budżetu państwa.
Postępowanie w przypadku wystąpienia pryszczycy reguluje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lutego 2006 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu zwalczania pryszczycy.
Ochrona stad przed zakażeniem
- Zwierzęta wprowadzane do stad muszą pochodzić z wiadomego źródła i muszą być oznakowane,
- w przypadku zakupu zwierząt z innych państw, muszą być zaopatrzone w świadectwo zdrowia potwierdzające ich pochodzenie i status zdrowotny,
- stosowanie paszy i ściółki pochodzących z wiadomego źródła,
- zapewnienie czystości i higieny w gospodarstwie,
- zaopatrzenie obsługi w odzież ochronną,
- wyłożenie przed wejściem do pomieszczeń, gdzie przebywają zwierzęta, mat dezynfekcyjnych,
- zabezpieczenie obiektów gospodarskich przed dostępem owadów, ptaków i gryzoni
- nieużywanie narzędzi i sprzętów z innych gospodarstw,
- kwarantanna nowo zakupionych zwierząt przez co najmniej 14 dni przed włączeniem ich do stada,
- stosowanie środków dezynfekcyjnych o pH kwaśnym poniżej 6 lub zasadowym powyżej 9.
Fot. 3. W momencie zauważenia nadżerek na skórze i błonach śluzowych należy pozostawić zwierzęta w miejscu ich przebywania i niezwłocznie powiadomić stosowne organy
Pryszczyca a ludzie
Ludzie są wrażliwi na zakażenie. Pryszczyca u ludzi nie jest śmiertelna i zwykle przebiega łagodnie. Ludzie zarażają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, jak również spożywając mięso, mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne pochodzące od zakażonego zwierzęcia.
Inne choroby z podobnymi objawami:
- Wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (BVD/MD).
- Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy i otręt bydła (IBR- IPV).
- Choroba niebieskiego języka (BT).
- Krwotoczna gorączka zwierzyny płowej (EHD).
- Przypadki nie związane z zakażeniami np. oparzenia chemiczne lub urazy.
Podsumowując
Ważne jest stosowanie się do powyższych zaleceń, gdyż może pomóc to przed wpuszczeniem choroby do stada. Każdy świadomy hodowca powinien zdawać sobie sprawę z konsekwencji związanych z brakiem przestrzegania tych kluczowych zasad, ponieważ może to skutkować odmówieniem mu prawa do odszkodowania za zwierzęta padłe lub zabite na polecenie inspekcji weterynaryjnej.
