Archiwum

Hubert Waligóra, Witold Skrzypczak
Katedra Agronomii, Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań

Dobrze przygotowane pole do siewu kukurydzy jest warunkiem powodzenia uprawy tej rośliny. Ten element agrotechniki nie zawsze jest wystarczająco doceniany, a przecież jest on niezmiernie ważny. Kukurydza będąc rośliną o dużych wymaganiach cieplnych oraz ze względu na rzadki siew, czyli małą obsadę roślin, wymaga szczególnie starannej uprawy roli. Należy zapewnić odpowiednią pulchność, właściwe stosunki powietrzne i wodne oraz najkorzystniejsze warunki cieplne gleby.

Decyduje przedplon

Dla kukurydzy najlepszymi glebami są takie jak pod rośliny okopowe, a więc głęboko uprawione, przewiewne i pulchne. Kukurydzę można uprawiać także na glebach lekkich, ale takich, na których udają się ziemniaki. Dobrym przedplonem są rośliny okopowe uprawiane na oborniku. Na takim stanowisku, przy odpowiednim przygotowaniu pola, terminowym siewie, dostatecznym i poprawnym nawożeniu uzyskać można najlepsze i najwyższe plony. Bardzo dobrymi przedplonami są rośliny strączkowe, mieszanki zbożowe oraz wieloletnie motylkowate. Przy uprawie wieloletnich motylkowatych warunkiem jest, że pole zostanie zaorane jesienią i to dość wcześnie poprzedzając orkę dobrze wykonaną podorywką, po której należy prowadzić intensywną walkę z chwastami. Na glebach dostatecznie żyznych i próchnicznych można z dużym powodzeniem uprawiać kukurydzę nawet po zbożach i to w dalszych latach po oborniku. Na glebach słabych można tę roślinę uprawiać, ale pod warunkiem, że zostanie zastosowane nawożenie organiczne. Kukurydza może też być uprawiana w monokulturze, jednak pod warunkiem odpowiedniego nawożenia oraz właściwego zastosowania herbicydów.

Uprawę rozpoczynamy już jesienią

Kukurydza jest rośliną późniejszego siewu wiosennego, ale uprawę roli pod tę roślinę rozpoczynamy praktycznie jesienią poprzedniego roku. W tym okresie powinniśmy wykonać orkę zimową, którą wykonujemy na głębokość warstwy ornej i pozostawiamy rolę w ostrej skibie. Przy stosowaniu obornika pod kukurydzę, wykonujemy orkę średnią, a później, oczywiście jesienią, orkę głęboką. Po zbiorze rośliny przedplonowej wykonuje się podorywkę, następnie orkę przedzimową. Należy pamiętać, że sposób uprawy zależy od rodzaju przedplon. I tak, po roślinach zbożowych i mieszankach zbożowo-strączkowych wykonujemy podorywkę, kilkukrotne bronowanie i orkę przedzimową. Po roślinach motylkowatych, trawach i mieszankach motylkowato-trawiastych zalecana jest talerzówka, a później orka przedzimowa. Po roślinach okopowych najczęściej wystarcza wyrównanie pola i następnie wykonanie orki głębokiej.

Cel zabiegów uprawowych – przedsiewnych

Wiosenne zabiegi uprawowe pod kukurydzę mają na celu:

• wyrównanie roli, aby zapewnić siew na jednakowej głębokości – szczególne znaczenie ma to przy stosowaniu siewników o dużych szerokościach roboczych,
• ogrzanie roli (gleby), poprzez przyspieszenie tego procesu możemy w pewnym stopniu wcześniej siać, jak również stworzyć korzystniejsze warunki kiełkowania ziarniaków kukurydzy, która ma duże wymagania termiczne do szybkich i wyrównanych wschodów,
• przygotowanie właściwego podłoża do siewu, czyli poprzez uzyskanie odpowiedniej ilości gruzełków zapewniamy właściwy kontakt ziarna z rolą, co w sposób zasadniczy wpływa na szybkość ich pęcznienia i w efekcie decyduje o szybkich i wyrównanych wschodach.

Wiosenne zabiegi uprawowe

Wiosenne zabiegi uprawowe należy rozpocząć możliwie jak najszybciej. Wczesną wiosną, gdy bieleją wierzchy skib i gleba już się nie maże, pole włókujemy i następnie bronujemy. Zalecane najpierw włókowanie lub bronowanie przerywa parowanie, przyspiesza ogrzewanie gleby i pobudza nasiona chwastów do kiełkowania. Zabieg ten może być powtórzony ze względu na stosunkowo późny siew kukurydzy – w Wielkopolsce zwykle od III dekady kwietnia. Trzeba pamiętać, że zbyt wczesne rozpoczęcie prac uprawowych, przy nadmiernej wilgotności roli prowadzi do tworzenia na powierzchni pola głębokich kolein po kołach ciągników i maszyn oraz niszczenie struktury gleby. Wykonywanie kolejnych zabiegów uprawowych zależeć będzie od bieżącego stanu spulchnienia oraz zwięzłości uprawianej gleby.
Na glebach lekkich, uprawę przedsiewną można ograniczyć do dwukrotnego bronowania broną zębową ciężką lub zestawem bron zębowych połączonych z wałem strunowym. Dla tych gleb szczególnie ważne jest zachowanie jak największych zapasów wody, będących podstawowym czynnikiem decydującym o plonach. Z tego względu stosowanie narzędzi lub maszyn intensywnie spulchniających glebę nie jest wskazane.
Na pozostałych glebach, typowo kukurydzianych, dobre efekty pracy przy uprawie roli pod kukurydzę zapewniają agregaty uprawowe, w których narzędziem roboczym jest brona z zębami sprężynowymi. Brona powinna współpracować z dwoma wałami strunowymi wykonanymi z uzębionych płaskowników o zróżnicowanych średnicach (320 i 250 mm).
Na glebach ciężkich, ze względu na trudności z utrzymaniem głębokości pracy, zamiast brony lepiej stosować kultywator z wąskimi zębami sprężynowymi. Bardzo dobre efekty w przedsiewnym przygotowaniu roli daje stosowanie agregatów uprawowych, w których podstawowym narzędziem jest kultywator ze sztywnymi łapami zakończonymi gęsiostópkami, podcinającymi całą powierzchnię pola na pożądanej głębokości.
Utrzymanie podczas pracy jednakowej głębokości zapewnia prowadzenie agregatu na dwóch wałach, przednim i tylnim. Dla wyrównania powierzchni roli stosuje się włóki o regulowanej głębokości pracy, umieszczone za przednim wałem strunowym i między wałami tylnymi- strunowy i Crosskil. Prędkość robocza agregatu winna wynosić około 10 km/h. Mniejsze prędkości powodują pogorszenie jakości pracy. Szczególnie polecane jest stosowanie aktywnych maszyn uprawowych na glebach cięższych. Takie maszyny pozwalają na przygotowanie roli do siewu w jednym przejeździe roboczym.
W innych przypadkach przed samym siewem kukurydzy w celu dokładnego spulchnienia górnej warstwy roli na jednakowej głębokości pożądane jest zastosowanie kultywatora o zębach sztywnych. Warstwę roli należy przemieszać na głębokości 8-10 cm. Po późnych i nie zawsze dobrze wykonanych orkach zabieg ten należy uznać za szczególnie ważny. Po takim zabiegu powinno się wykonać bronowanie przed siewem.

Kukurydza tylko w plonie głównym

W wyjątkowych wypadkach kukurydzę na kiszonkę można uprawiać po wcześnie schodzących z pola przedplonach. Termin zbioru powinien być tak dobrany, aby siew kukurydzy nie wypadł później niż 10-20 maja. Uprawa roli jest w takim przypadku uproszczona. Zasadą jest natychmiastowe wykonanie orki po zbiorze przedplonu z jednoczesną właściwą pielęgnacją. Bardzo często okazuje się, że niezbędne jest użycie wału Campbella, celem przyspieszenia osiadania gleby oraz poprawy podsiąkania wody. Wieloletnie obserwacje nie wskazują na celowość uproszczeń w uprawie roli, a mianowicie zastąpienia orki podorywką.
Wiosenne zabiegi uprawowe muszą uwzględniać biologiczne wymagania rośliny pod względem środowiska, a więc rozmieszczenie systemu korzeniowego, dostępność do składników pokarmowych, wody itd. Nierzadko wiosenne zabiegi uprawowe wykonywane są po jesiennym zastosowaniu obornika, nawożeniu fosforowym i potasowym oraz głębokiej orce przedzimowej. W takim wypadku zabiegi uprawowe powinny:

• zabezpieczyć zapasy wody z opadów zimowych przed nadmiernymi stratami,
• zniszczyć kiełkujące chwasty,
• przygotować spulchnioną warstwę roli do wymaganej głębokości siewu z równoczesnym wymieszaniem wysianych nawozów azotowych,
• zagęścić wierzchnią warstwę roli (2-3 cm) w celu stworzenia warstwy nośnej dla agregatu siewnego.

Przygotowanie roli do siewu kukurydzy powinno nastąpić przy jak najmniejszej liczbie przejazdów roboczych po polu. Każdy kolejny przejazd powoduje bowiem dodatkowe ugniecenie roli i tworzenie kolein, co pogarsza warunki wschodów roślin oraz niepotrzebnie zwiększa koszty. Dobrze uprawiona rola ma zapewnić szybkie jej nagrzanie do ok. 8 stopni Celsjusza, niezbędne do właściwego kiełkowania ziarniaków. System kapilar powinien być zamknięty na głębokości 40-50 mm oraz na 70-80 mm na glebach lżejszych. Nad zamkniętymi kapilarami powinna zostać wytworzona warstwa luźnej roli, o gruzełkowatej strukturze, przez którą może następować wymiana powietrza i ciepła niezbędnego do skiełkowania i wschodów roślin.

Zapamiętajmy! Kukurydzę na kiszonkę uprawiamy w plonie głównym. Wiosenne zabiegi uprawowe mają zapewnić szybkie ocieplenie roli, a ilość wykonywanych zabiegów należy ograniczyć do niezbędnego minimum.

Ten artykuł pochodzi z magazynu Hodowca Bydła 2/2013

Kup prenumeratę