Archiwum
Pasze ekologiczne w produkcji jaj
Bartosz Korytkowski
Produkty ekologiczne na przestrzeni ostatnich lat zaczęły cieszyć się coraz większą popularnością. W sposób znaczny zwiększyła się ich dostępność w sklepach oraz przystępność cenowa dla przeciętnego konsumenta. Sprawia to, że najprawdopodobniej ich popularność w najbliższych latach będzie wzrastać. Rolnictwo ekologiczne jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi rolnictwa zarówno w Unii Europejskiej jak i na świecie.
Wzrost popularności żywności ekologicznej (obserwowany zarówno w kraju jak i w całej Europie) związany jest przede wszystkim ze wzrostem świadomości konsumentów dotyczącej produkcji żywności. Coraz bardziej interesują się oni tym w jaki sposób i przy użyciu jakich komponentów wyprodukowany został produkt spożywczy, który kupują w sklepie a następnie spożywają. Mięso drobiowe oraz jaja to jedne z najpopularniejszych i najczęściej wybieranych produktów, dlatego właśnie ich popularność w zestawieniu z wymaganiami konsumentów stawiają przed producentami drobiu szereg wymagań dotyczących jakości tych produktów.
Producenci, którzy zdecydowali się na produkcję żywności metodami ekologicznymi (w tym m.in. produkcję jaj) zobowiązani są do przestawienia swojego gospodarstwa zgodnie z wymaganiami jakie stawia przed nimi rolnictwo ekologiczne. Jaja są bardzo częstym składnikiem naszej diety, co wynika przede wszystkim z dużej zawartości w nich substancji pokarmowych koniecznych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. To właśnie dlatego klienci sklepów bardzo często przy wyborze takiego produktu kierują się jego pochodzeniem.
Pierwszym warunkiem jaki należy spełnić w przypadku rozpoczęcia produkcji jaj ekologicznych to wybór odpowiedniej rasy kur do chowu ekologicznego. W przypadku takich ras czy też mieszańców brane są pod uwagę takie czynniki jak m.in. łatwość w przystosowaniu się do warunków środowiskowych czy też odporność na choroby. W polskich warunkach idealnie do tego celu nadaje się m in. rodzima rasa – zielononóżka kuropatwiana.
Niezbędnym i bardzo istotnym elementem takiej produkcji ekologicznej jaj będzie wybór pasz. Żywienie zwierząt utrzymywanych w warunkach gospodarstwa ekologicznego w sposób znaczny różni się od tego, gdzie ptaki utrzymywane są w sposób konwencjonalny. Żywienie decyduje tak naprawdę o jakości i składzie chemicznym przyszłego produktu, czyli w tym przypadku jaja. Za niedopuszczalne i dyskwalifikujące uznaje się stosowanie pasz syntetycznych lub modyfikowanych genetycznie. Zalecane jest, aby pasze stosowane w takim gospodarstwie były własnego pochodzenia i uprawiane również w sposób pozwalający na określenie ich jako pasz ekologicznych (bez dodatku syntetycznych barwników). Podlega to kontroli przez jednostkę certyfikującą. Wszystkie wymogi dotyczące tego zagadnienia są określone w odpowiednich krajowych i unijnych przepisach prawnych.
Również teren jaki porasta roślinność wykorzystywana do karmienia ptaków musi być wolny od wszelkich zanieczyszczeń. Kumulacja toksycznych związków czy też metali ciężkich zdeponowanych w glebie lub w samych roślinach sprawia, że substancje te również przedostają się do jaja i stają się jego składnikami. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku tych osób, których gospodarstwa położone są w bliskim sąsiedztwie terenów przemysłowych lub dróg szybkiego ruchu. Wówczas istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że produkty pochodzące z takiego gospodarstwa w swoim składzie będą również zawierały substancje szkodliwe.
Wielkość areału jaki porastają rośliny tak naprawdę decyduje o wielkości obsady na jaką może zdecydować się producent jaj. Obsada ptaków powinna być dobrana w taki sposób, aby zachować równowagę paszowo-nawozową w gospodarstwie. Drób w pełnym cyklu produkcyjnym pochodzić powinien z chowu ekologicznego. Jeżeli zaś wprowadzamy do gospodarstwa ptaki, które nie pochodziły z gospodarstwa ekologicznego, to konieczny jest okres konwersji (sześciotygodniowy) – w przypadku drobiu przeznaczonego do produkcji jaj.
Za pasze ekologiczne w gospodarstwie o takim właśnie profilu uznać możemy wszystkie rośliny zielone, do których ptaki mają nieograniczony dostęp. Im nioski mają większą powierzchnię wybiegu, tym bogatsza jest ich dieta, co przekłada się na skład chemiczny jaja i większą jego wartość odżywczą dla człowieka. Dodatkowo dobrze jest uzupełniać taką pasze dodatkiem w postaci paszy objętościowej, którą mogą stanowić gotowane warzywa.
Jaja pochodzące od kur utrzymywanych w takim systemie i żywionych paszami ekologicznymi już na podstawie wstępnych cech organoleptycznych zyskują wyższą ocenę konsumentów niż ich tradycyjne odpowiedniki. Skorupy jaj cechuje dobra pożądana przez konsumenta jakość. Wybarwienie żółtka jest naturalne i odbywa się bez dodatku sztucznych związków barwiących. Kolor zależy od ilości i różnorodności roślin spożywanych wcześniej przez ptaki. Lepszy jest również smak i zapach takiego jaja. Bioróżnorodność roślin zielonych, które spożywają ptaki sprawia także, że w ich diecie pojawiają się zioła, które nie pozostają obojętne na smak jaj a dodatkowo wpływają korzystnie na procesy trawienia i wchłaniania substancji pokarmowych przez kury nieśne. Ponadto wpływają one korzystnie na łagodzenie stresu i poprawiają odporność.
Bioróżnorodność roślin obecnych w diecie ptaków z jednej strony gwarantuje dostępność szeregu składników mających istotne znaczenie dla ich wzrostu, rozwoju i nieśności. Zawartość białka w diecie może być regulowana poprzez stosowanie roślin wysokobiałkowych takich jak np. groch. Natłuszczanie pasz roślinami takimi jak len czy rzepak pozwala również na dostarczenie i zachowanie prawidłowych relacji pomiędzy ilością białka a energii pochodzącej z tłuszczu w paszy. W związku z dużymi ograniczeniami w zakresie możliwości stosowania substancji o charakterze profilaktycznym zaleca się również wzbogacanie diety ptaków w rośliny takie jak krwawnik, pokrzywa czy mniszek lekarski. Bardzo dobrym dodatkiem jest również dodatek czosnku, który charakteryzuje się dobrymi właściwościami bakteriobójczymi i dodatkowo wspomaga odporność organizmu.
Jaja pochodzące od kur żywionych w sposób ekologiczny charakteryzują się m.in. większą zawartością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 a także lepszym stosunkiem kwasów omega-3 do omega-6 aniżeli w przypadku jaj kur nieśnych żywionych konwencjonalnie. Ponadto skład jaja jest lepszy pod względem związków o charakterze antyoksydantów takich jak karotenoidy i flawonoidy. Notuje się także kilkukrotnie większe stężenie witamin z grupy D. Jaja od kur żywionych paszami ekologicznymi zawierają również lepszy skład mineralny.
Powyższe dotyczy oczywiście gospodarstw stricte ekologicznych, czyli takich, w których produkcja odbywa się w zgodzie z obowiązującymi przepisami regulującymi zasady prowadzenia takiego chowu. W ośrodkach posiadających odpowiednie certyfikaty. Nie możemy włączać do tej grupy ptaków utrzymywanych w systemie przyzagrodowym, Mają one zagwarantowany wysoki dobrostan i mogą do woli korzystać z zielonych wybiegów, jednak pasza jaką spożywają bardzo często pozostawia wiele do życzenia. Jest ona najczęściej zanieczyszczona metalami ciężkimi, które osadzają się również w produkcie drobiowym jakim jest jajo.
Skorupa jaja musi być oznakowana „kodem producenta”. Składa się on z oznaczenia systemu chowu kur („0” – to symbol chowu ekologicznego), oznaczenia państwa członkowskiego (PL), i weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego. Z tego obowiązku są wyłączone małe gospodarstwa (utrzymujące mniej niż 50 niosek), które tylko na lokalnym rynku sprzedają swoje produkty.
W podsumowaniu zaznaczyć należy, że tematyka rolnictwa ekologicznego, ekologicznych pasz i produktów jest tematyką ciągle aktualną i rozwojową. Pomimo tego, że produkty rolnictwa ekologicznego zyskały już większą dostępność w porównaniu do lat ubiegłych to nadal, są to produkty nie zawsze wybierane przez klientów. Związane jest to przede wszystkim z ich wyższą ceną, niż ma to miejsce w przypadku jaj pochodzących z produkcji tradycyjnej. Niższa cena produktów konwencjonalnych powoduje, że są one częściej wybierane.
Spis piśmiennictwa dostępny u autora
