Archiwum

Główną przyczyną chorób zwierząt gospodarskich, w tym również drobiu jest obecność patogenów (bakterii, wirusów, pasożytów i pierwotniaków) w środowisku ich bytowania. Zmiana warunków zoohigienicznych (m.in. temperatura, podwyższenie poziomu stężenia szkodliwych gazów – awaria systemu wentylacyjnego, zmiana obsady zwierząt na powierzchni przeznaczonej do użytkowania oraz zmiana paszy i zanieczyszczona woda) powoduje, iż organizm ptaków staje się mniej odporny na działanie drobnoustrojów obecnych w pomieszczeniu. Warunki sprzyjają namnażaniu się w szybkim tempie mikroflory patogennej, a zachwianie równowagi w układzie immunologicznym powodujące osłabienie organizmu, umożliwia wtargnięcie mikrobów chorobotwórczych.

Z uwagi na czyhające zagrożenie mikrobiologiczne w budynkach dla zwierząt (głównie w ściółce, paszy i powietrzu), hodowca zobowiązany jest do szybkiego i skutecznego działania, zmierzającego do zapobiegania namnożenia się drobnoustrojów w środowisku zwierząt. Najbardziej niebezpieczne i najczęściej występujące drobnoustroje to wirusy (np.: wirus anemii zakaźnej, choroby Gumboro, choroby Mareka, reo- i adenowirusy ptasie, wirusy z rodziny Reoviridae wywołujące u przeżuwaczy chorobę zakaźną – chorobę niebieskiego języka – pryszczycę rzekomą, z rodziny Togaviridae wywołujące miedzy innymi wirusową biegunkę i chorobę błon śluzowych u bydła, z rodziny Herpetoviridae wywołuje wściekliznę rzekomą – chorobę Aujeszkyego, zapalenie strzyków bydła, z rodziny Ortomyxoviridae wywołuje influenzę oraz wiele innych), które jako pierwsze przełamują barierę organizmu, ułatwiając drogę wnikania bakteriom, obniżając tym samym odporność ogólną, co prowadzi do łatwych zakażeń przez inne drobnoustroje np. E. coli (kolibakterioza – zatrucie organizmu toksynami – zapalenia przewodu pokarmowego, posocznica, kolibakterioza układu oddechowego). Zakażenie E. coli towarzyszy chorobom górnych dróg oddechowych, szczególnie na tle wirusowym (zakaźne zapalenie oskrzeli, rzekomy pomór drobiu, zakaźne zapalenie nosa i tchawicy indyków, zakaźne zapalenie krtani i tchawicy), a także bakteryjnym (mykoplazmoza, salmonelloza – zakażenie przewodu pokarmowego, biegunka). Pośród patogenów często pojawiających się na fermach drobiu można wyróżnić:

• Pasteurella multocida – wywołuje pasterelozę, cholera drobiu
• Mycoplasma galisepticum, mycoplasma meleagridis – wywołuje mykoplazmozę,
• Mycoplasma synoviae – zmiany w układzie lokomocyjnym, a dodatkowo zmiany w mięśniach ud, deformacje stóp i palców,
• Mycobakterium avium – wywołuje gruźlicę,
• Ornithobacterium rhinotracheale – wywołuje ornitobakteriozę (kichanie, kaszel, duszności, wyciek z nosa, obrzęk tkanki podskórnej głowy w okolicy oczodołowej, zapalenie stawów),
• Clostridium septicum – wywołuje zgorzelinowe zapalenie jelit,
• Chlamydophila psittaci – wywołuje chlamydofilozę (u drobiu zapalenie spojówek, obrzęk powiek, utrata upierzenia na grzbiecie i mostku),
• Salmonella Enteritidis – wywołuje salmonellozę – zakażenie przewodu pokarmowego,
• Listeria monocytogene – wywołuje listeriozę (depresja, wypływ z oczu i dzioba, biegunka),
• Staphylococcus – wywołuje stafylokokozę (zapalenie stawów skokowych, śródstopia i palców oraz szpiku kości),
• Streptococcus spp. – wywołuje streptokokozę (u drobiu: przekrwienie tkanek miękkich głowy, obrzęk i zapalenie spojówek, wyciek z oczu, bladość dzwonków i grzebienia, zapalenie stawów, kulawizny).

Na fermach mogą pojawiać się również grzyby wywołujące choroby:

• Aspergillus fumigatus, A. flavus, A. terreus, A. glaucus, A. nidulans – wywołujący aspergilozę (ptak w pozycji stojącej bardzo wyciąga szyję, otwiera dziób, pojawiają się napady duszności, biegunka),
• Candidia – wywołuje kandydiozę (utrata apetytu, matowe zmierzwione upierzenie, zahamowanie wzrostu, obwisłe wole, skręt szyi, zarzucanie głowy na grzbiet).

Źródłem patogenów może być nie tylko brak higieny w budynkach, pasza oraz zanieczyszczona woda. W transmisji drobnoustrojów mogą uczestniczyć także pracownicy fermy, gryzonie, owady, ptaki wolno żyjące, środki transportu jak również użytkowany sprzęt.

Liczba oraz aktywność drobnoustrojów znajdujących się w pomieszczeniach ze zwierzętami w dużym stopniu zależy od temperatury i wilgotności powietrza, sprawności wentylacji oraz jakości i właściwości fizykochemicznych ściółki, a także od długości cyklu produkcyjnego. Badania przeprowadzone na całym świecie wskazują wyraźnie, że mimo szczepień w ramach różnych programów osłony farmakologicznej, choroby wywoływane przez wirusy i bakterie, stanowią główną przyczynę upadków ptaków, co pociąga za sobą duże straty ekonomiczne. Nie można więc nie doceniać znaczenia wszelkich działań mających na celu utrzymanie właściwych warunków zoohigienicznych w obiektach inwentarskich. Należy zadbać o higienę obiektu, szczególnie w momencie rozpoczęcia prac przygotowujących pomieszczenie do kolejnego cyklu produkcyjnego. Pierwszym etapem w pracach przygotowawczych do nowego zasiedlenia np. kurnika po wywiezieniu ptaków z terenu fermy jest dezynsekcja, prowadząca do ograniczenia liczebności insektów (np. pleśniakowiec lśniący Alphitobius diaperinus – wektor choroby Mareka) oraz deratyzacja, ale wykonana jeszcze przed usunięciem zanieczyszczonej ściółki i sprzątaniem kurników. Następnie, w czasie nie przekraczającym 48 godzin od wywozu ptaków, mechanicznie usuwa się wszelkie zanieczyszczenia. Po wykonaniu prac porządkowych należy przejść do najważniejszego etapu, jaki stanowi mycie (dokładne umycie wszystkich powierzchni jest najważniejszą czynnością mającą wpływ na efektywność odkażania), a następnie dezynfekcja. Jeżeli zostaną zachowane wszelkie zasady zgodne ze sposobem użycia oraz dozowaniem środków, efekty będą na pewno widoczne podczas trwania kolejnego odchowu ptaków. Ze względu na zagrożenia epidemiologiczne, podejmowanie prób ograniczania, a nawet eliminacji szczepów drobnoustrojów ze środowiska ptaków hodowlanych oraz innych gatunków zwierząt gospodarskich jest bardzo ważne i niezbędne dla prawidłowego przebiegu hodowli.
Produktami, które zostały dokładnie przetestowane pod kątem skuteczności zmywania zanieczyszczeń oraz dezynfekcji powierzchni oczyszczonych w kurnikach są preparaty INCIPROP WET, INCIPROP FARM, INCIMAXX DES. Ich skład został opracowany w taki sposób, by zapewnić hodowcy jak największą efektywność, przy jak najmniejszym stężeniu roboczym. Dlatego wskazane objętości preparatów o szerokim spektrum działania na wszystkich możliwych, nawet trudno dostępnych powierzchniach (także na maszynach rolniczych, korytach), proponowane przez Firmę ECOLAB są bardzo wydajne. Doskonale zmiękczają trudno usuwalne osady, także pomiot z zanieczyszczonych powierzchni (podłogi i ściany) w budynkach inwentarskich. Zapewniają skuteczność ochrony pomieszczeń przed rozwojem mikroflory patogennej, powodującej niekiedy znaczny % upadków zwierząt, wpływając tym samym na obniżenie efektu ekonomicznego po zakończeniu cyklu produkcyjnego. Wymienione preparaty wykazują największą skuteczność w momencie stosowania ich w zestawie, bowiem każdy z nich spełnia inną rolę i jest jakby podłożem dla kolejnego preparatu.
Na podstawie licznych zabiegów dezynfekcyjnych przeprowadzonych na fermach między innymi na Fermie drobiu w Kołdunach, przy zastosowaniu preparatów firmy ECOLAB (INCIPROP WET, INCIPROP FARM, INCIMAXX DES), wykazano ich skuteczność w walce z mikroflorą patogenną w pomieszczeniach dla ptaków, po dokonaniu analizy próbek pobranych z powierzchni oczyszczonej. Próbki do badań pobrano za zgodą właściciela fermy w dwóch powtórzeniach (próbka Nr 1, 2) z powierzchni 500 cm2 (5 × 100) ścian i podłogi kurnika wg PN-ISO 18593: 2005 – wymaz z użyciem wymazówek (zleceniodawca ECOLAB, wykonawca: Laboratorium SGS Polska/SGS Poland Laboratory Pracownia Analiz Żywności (PAZ)/Ford Analyses Laboratory w Ożarowie Mazowieckim). Analizy pobranych próbek dokonano w odstępie czasu metodą stosowaną w Laboratorium. Uzyskane wyniki zebrano w tabeli 1.
Przedstawione wyniki mogą świadczyć o skuteczności mycia i dezynfekcji z zastosowaniem na fermie w/w preparatów. Dla hodowcy czystość bowiem stanowi podstawę dobrego stanu hodowli. Najważniejsza jest profilaktyka, która pomoże w uzyskaniu zakładanych przez hodowcę rezultatów.


Uwaga!

Podczas wykonywania procedur mycia i dezynfekcji, szczególnie w przypadku stosowania systemów wysokociśnieniowych, może pojawić się aerozol. Wytworzone aerozole składają się z drobnej mgiełki wody i produktu. Należy unikać inhalacji tego aerozolu.

Najlepszy efekt dezynfekcyjny podczas czyszczenia kurnika hodowca uzyskuje w momencie stosowania wszystkich wymienionych środków, we wskazanej przez producenta kolejności, charakteryzujących się niezwykłą niezawodnością.

dr inż. Katarzyna Jankowska
IRZiB Ż PAN OLSZTYN