Archiwum

Bartosz Korytkowski

Bydgoszcz

 

Efektywne Mikroorganizmy (EM) są mieszaniną wielu mikroorganizmów (bakterie, grzyby, promieniowce i inne) powszechnie występujących w środowisku. Są to organizmy, których pozytywne działanie obserwowane jest praktycznie we wszystkich dziedzinach życia. Technologia EM wywiera działanie hamujące na procesy utleniania czy działanie wolnych rodników a także uznawana jest za doskonały przeciwutleniacz.

W skład mieszaniny EM wchodzi pięć rodzin, dziesięć odmian i około 80 gatunków mikroorganizmów takich jak: bakterie kwasu mlekowego, bakterie fotosyntetyzujące, bakterie propionowe, bakterie azotowe, drożdże, a także promieniowce. Wiele z zastosowanych w tej technologii mikroorganizmów od dawna znajduje również zastosowanie w przemyśle spożywczym (przemysł mleczarski, serowarski), niektóre z zastosowanych tu gatunków stosuje się także w medycynie.

                Efektywne Mikroorganizmy jako technologia opracowana została przez prof. Teruo Higę na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Ryukyus na Okinawie, któremu to podczas pracy nad ww. technologią towarzyszyła filozofia rolnictwa produkującego wysokiej jakości żywność z poszanowaniem zasad ochrony środowiska i zdrowia ludzi przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowego sukcesu ekonomicznego. Ponadto kładziono nacisk na poprawę jakości uprawianych gruntów, lepszą jakość wykorzystania materii organicznej, stymulację rozwoju innych mikroorganizmów i zmniejszenie lub likwidację występujących chorób, tak więc początkowo technologia ta stosowana była w rolnictwie.

                W niedługim czasie okazało się, że EM mogą mieć dużo szersze zastosowanie, z powodzeniem te pożyteczne drobnoustroje mogą być wykorzystywane w ochronie środowiska czy też w chowie zwierząt.

                Jak wspomniano na wstępie wchodzące w skład technologii EM mikroorganizmy odpowiedzialne są za pełnienie szeregu ważnych i korzystnych w procesie produkcji lub hodowli funkcji, najważniejsze z nich realizowane są przez następujące grupy organizmów:

Bakterie kwasu mlekowego

Grupa bakterii szeroko wykorzystywanych w przemyśle mleczarskim i piekarniczym, odpowiedzialnych za proces fermentacji mlekowej, w wyniku której węglowodany są przekształcane do kwasu mlekowego. Obserwuje się korzystny wpływ ww. bakterii na zdrowie poprzez hamowanie rozwoju bakterii chorobotwórczych, stymulację (pobudzanie) systemu odpornościowego organizmu, a także poprawę jakości funkcjonowania jelit. Mikroorganizmy te posiadają także zdolność biosurfakantów, czyli zapobiegają adhezji (przyleganiu) patogenów na powierzchni tkanek.

                Bakterie kwasu mlekowego odpowiedzialne są za wytwarzanie związków takich jak m.in. reuteryna przyspieszających rozkład materii organicznej, chroniąc w ten sposób środowisko naturalne przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Spośród licznych związków o właściwościach antybakteryjnych wyróżnić możemy kwasy organiczne, bakteriocyny (nizyna, pediocyna, sakcyna, helvetcyna).

Drożdże

Organizmy powszechnie stosowne w przemyśle spożywczym (produkcja alkoholu, pieczywa itp.), ich rozwój i działanie możliwe jest w środowisku bogatym w cukier. W mieszaninie EM odgrywają istotną rolę przy wytwarzaniu aminokwasów i enzymów (m.in. aktywizujących podziały komórkowe), zapobiegają powstawaniu procesów gnilnych i związków odorogennych.

                Zgodnie z przepisami UE preparaty przeznaczone do hodowli zwierząt muszą zawierać wyłącznie zarejestrowane dodatki paszowe, a więc bakterie kwasu mlekowego oraz drożdże, dlatego wymienione poniżej organizmy nie mogą znajdować się w składzie EM.

Bakterie fotosyntetyzujące (fototropiczne)

Grupa bakterii odpowiedzialnych za obieg azotu i węgla w przyrodzie, bakterie te odpowiedzialne są za metabolizowanie substancji organicznych i nieorganicznych przy wykorzystaniu energii słonecznej. Niezwykle istotną rolą tych bakterii jest produkcja przeciwutleniaczy zapobiegających powstawaniu wolnych rodników (wolne rodniki jako wyjątkowo reaktywne formy tlenu wytwarzane są przez organizmy roślinne i zwierzęce w odpowiedzi na działanie patogenów, ich właściwości związane są z przekształcaniem związków biologicznie aktywnych i pozostawianiem w organizmach trujących substancji).

Grzyby

Wchodzące w skład Efektywnych Mikroorganizmów (m.in. Penicyllum i Aspergillus), przyczyniają się do rozkładu substancji organicznych do alkoholi i estrów, a także substancji hamujących rozwój owadów czy powodujących powstawanie przykrego zapachu.

Promieniowce

Organizmy o budowie pośredniej pomiędzy grzybami a bakteriami, ich udział w mieszaninie EM to przede wszystkim przekształcanie aminokwasów wyprodukowanych przez bakterie fotosyntetyczne do substancji antybiotycznych przeciwdziałających rozwojowi szkodliwych bakterii i grzybów.

                W chowie drobiu mieszaninę Efektywnych Mikroorganizmów stosować możemy z powodzeniem w przedstawionych poniżej sposobach:

■             jako dodatek do wody i paszy. W ten sposób zwiększamy zdrowotność stada, poprawiamy kondycję fizyczną oraz sprawność funkcji fizjologicznych zwierząt. Zmniejsza się udział stosowanych w cyklu produkcyjnym leków (w tym także antybiotyków), EM w pokarmie to także możliwość łagodniejszego przechodzenia przez ptaki zatruć oraz odkwaszanie ich przewodów pokarmowych. Wszystko to powoduje wzrost kondycji i naturalnej odporności ptaków a przez to także spadek liczby chorób i ograniczenie liczby upadków.

■             innym sposobem stosowania EM w kurniku jest zamgławianie pomieszczeń, w szczególności znajdującej się w nich ściółki i pomiotu, prowadzące do polepszenia stanu sanitarnego budynku, zmniejszenie emisji szkodliwych gazów (amoniak, siarkowodór oraz metan), dla przykładu dopuszczalne stężenie amoniaku w pomieszczeniu drobiarskim wynosi 25 ppm, przekroczenie tej normy powoduje uszkodzenia układu nerwowego i układu krążenia a także spadek ilości pobieranej paszy czyli wymierny spadek produkcyjności. Inne zagrożenia jakie eliminuje preparat EM to zagrożenia mikrobiologiczne i zmniejszenie ilości chorobotwórczych drobnoustrojów takich jak bakterie Salmonella czy E. Coli, itp., mogących wywołać wiele niebezpiecznych chorób.

                Efektywne Mikroorganizmy stosowane w pomieszczeniach drobiarskich zmniejszają także ilość insektów, oraz redukują ilość powstałych w procesie produkcji odchodów ptaków, prowadzi to do zwiększenia procesu fermentacji odpadów i odcieków, które w następstwie przekształcane są w bardzo wartościowy nawóz. Zamgławianie pomieszczeń inwentarskich związane jest także z odkażaniem poideł i innych urządzeń znajdujących się w kurniku co w znaczny sposób zwiększa bezpieczeństwo sanitarne i obniża koszty odkażenia takiego pomieszczenia.

                Dodatkowo zaobserwowano, że stosowanie mieszaniny Efektywnych Mikroorganizmów wpływa korzystnie na zmniejszenie agresji i stresu wśród ptaków znajdujących się w pomieszczeniach fermy.

                Takie wielokierunkowe działanie EM nie pozostaje bez wpływu na zwiększenie bezpieczeństwa oraz zdrowia zarówno ptaków jak i pracowników fermy.

                Jest to technologia, która stanowi alternatywę dla tradycyjnych metod utrzymania higieny w kurniku a przy tym jest technologią ekologiczną, nie zawierającą substancji szkodliwych czy organizmów modyfikowanych genetycznie. Wielokierunkowe, pozytywne działanie technologii EM związane jest z ich wzajemną koegzystencją i fizjologiczną kompatybilnością, okazuje się, że zastosowane w mieszaninie EM mikroorganizmy po ponownym zaszczepieniu ich do środowiska naturalnego cechuje jeszcze bardziej wzmocnione działanie poprzez efekt synergii. Najlepszy efekt przy stosowaniu tych pożytecznych drobnoustrojów otrzymamy stosując je naprzemiennie w opisanych powyżej sposobach.

                Efektywne Mikroorganizmy znajdują się na ogólnoświatowej liście preparatów ekologicznych, stanowią międzynarodową markę i posiadają stosowne certyfikaty, dodatkowo departament rolnictwa USA zakwalifikował wszystkiemikroorganizmy znajdujące się w preparacie do kategorii GRAS – organizmów uznawanych za bezpieczne. Pewna grupa preparatów tego typu została dopuszczona przez Instytut Żywności i Leków USA do spożywania przez ludzi. Posiadają one także certyfikat nadawany przez Główny Inspektorat Sanitarny w Polsce.

                Istotne przy stosowaniu EM jest ich systematyczne podawanie, tak aby nie dopuścić do zachwiania środowiska otaczającego drób, dlatego w celu uzyskania optymalnych wyników należy stosować możliwie kompleksowo opisane powyżej sposoby używania omawianego preparatu.

                Warto nadmienić również, że stosowanie EM wspomaga silnie działanie innych pożytecznych mikroorganizmów znajdujących się już w środowisku, co dodatkowo zmniejsza ilość występowania patogenów.

                Reasumując: w związku z wszechstronnymi możliwościami stosowania Efektywnych Mikroorganizmów ich stosowanie odbywać się może praktycznie na każdym etapie hodowli i w dowolnym systemie utrzymania ptaków co z całą pewnością będzie wiązało się z korzyściami zarówno dla drobiu jak i dla właściciela fermy.

Spis piśmiennictwa dostępny u autora.